منظومه‌ای دیگر

دریافت‌های ما از فیلتر تفکرات ما می‌گذرد و این امکان وجود دارد که پس از مدتی که یک تفکر نسبتا سازگار یافتیم در همان تفکر بمانیم. این یک تهدید برای نوع بشر است. بشری که عادت دارد کانال‌هایی را دنبال کند که حرف‌های معقول (بخوانید مطابق آنچه فکر می‌کنیم) می‌زنند. در دنیایی که اخبار متناقض اطراف ما را گرفته است چنین رویکردی اصلا نمی‌تواند مفید باشد. در ادامه با رسم شکل این مفهوم را نشان می‌دهیم...

وقتی طوری خاص فکر می‌کنیم تنها چیز‌هایی را اطلاعات معتبر می‌دانیم که با مدل فعلی ذهنی‌مان تطابق داشته باشند و این باعث می‌شود مدل ذهنی‌مان مستحکم‌تر شود و شواهدی که برای آن سراغ داریم افزایش دارد. در صورتی که اگر اطلاعات ورودی‌مان را بر اساس بینش لحظه دریافتمان فیلتر نمی‌کردیم احتمالا نتیجه متفاوتی می‌گرفتیم.

وقتی مکانیزم شناختی ما این‌چنین باشد مانند کسی هستیم که در یک کوهستان گم شده‌ایم و می‌خواهیم از آن پایین بیاییم. اگر تنها از شواهدی که مطابق فکرمان هست استفاده کنیم احتمالا به سرنوشتی مانند تصویر زیر دچار خواهیم شد:

تقویت این باور که داریم به حضیض واقعی کوهستان می‌رویم و رفتن به سمت حضیض محلی به جای حضیض واقعی کوهستان

فلذاست که باید تلاش کنیم هر از گاهی در چیز‌هایی که گمان می‌کنیم واضح اند شک کنیم و شواهدمان برای پذیرششان را مرور کنیم.

مثلا می‌توان هر کدام از طرفین جدول زیر را به صورت سازگار پذیرفت در صورتی که عده‌ای که هر طرف را می‌پذیرند طرف دیگر را درک نمی‌کنند و دلیلش این نیست که همه موارد طرف دیگر نادرستند، بلکه به دلیل این که در جوامع موارد هر دسته در یک مکتب همراه هم آمده‌اند.

عدم علم خدا به آینده	علم خدا به گذشته و آینده ما
اختیار	اختیاری که همراه با علم خدا به آینده است
معدوم بودن گذشته و آینده	حاضر بودن گذشته و آینده نزد خدا
صوری بودن شریعت	حقیقی بودن شریعت و مطابقت آن با عقل
ولایت متخصص	ولایت مطلقه‌ی فقیه
شراکت در سرمایه	ربای اسلامی
علمی بودن و ادبی نبودن اعجاز قرآن	چند جانبه بودن اعجاز قرآن
انحصار حجیت پیشینی برای عقل	قائل بودن حجیت برای قرآن یا عرفان
تقوا به عنوان ملاک ارزشمندی انسان	ارزشمندی انسان تنها در اجتماع سالم غیر طاغوتی
قائل بودن به این که هر طائفه و گروهی باید فقیه داشته باشد	انحصار فقه برای دستگاه حوزه‌ها و مدارس علمیه
یکسان بودن دستشویی و غذاخوری اساتید و دانشجویان	دستشویی و غذاخوری خاص اساتید
استفاده از لباس عرفی	استفاده از لباس خاص برای روحانیون
نگاه تاریخی با ابزارهای مدرن تاریخی به نصوص دینی	پایبندی صد درصدی به کتب اصول فقه

برخی از موارد راست در مطالبی جداگانه بحث شده‌اند که در صورتی که علاقه‌مند هستید می‌توانید دنبالشان کنید.